یک روش درمانی ترکیبی و خاص، پتانسیل فوق‌العاده‌ای برای درمان دیابت نوع ۱ در موش‌ها نشان داده است. این روش توانسته در حیواناتی که در مرحله پیش‌دیابت بودند، به طور کامل از بروز بیماری جلوگیری کند و در آن‌هایی که دیابت کامل داشتند، بیماری را به کل برگرداند و درمان کند.

چیزی که این روش جدید را متمایز می‌کند، این است که توانسته سلول‌های سیستم ایمنی موش بیمار و موش اهداکننده را با موفقیت با هم ترکیب کند. این کار باعث شده سلول‌ها حداقل به مدت چهار ماه بدون نیاز به داروهای تضعیف‌کننده سیستم ایمنی، خیلی مسالمت‌آمیز در کنار هم زندگی کنند.

محققان این پروژه که تیمی از دانشکده پزشکی استنفورد هستند، امیدوارند همین روش روی انسان‌ها هم جواب بدهد. این درمان حتی ممکن است برای جراحی‌های دیگری که نیاز به پیوند عضو دارند هم مفید باشد.

سونگ کیم، زیست‌شناس رشد از دانشکده پزشکی استنفورد، می‌گوید: «فکر می‌کنیم این رویکرد برای افرادی که دیابت نوع ۱ یا بقیه بیماری‌های خودایمنی را دارند، و همچنین برای کسانی که نیاز به پیوند عضو دارند، تحول‌آفرین خواهد بود.»

دیابت نوع ۱ زمانی اتفاق می‌افتد که سیستم ایمنی بدن دچار اختلال می‌شود و به سلول‌های «جزایر بتا» در پانکراس که مسئول تولید انسولین هستند، حمله می‌کند. با اینکه می‌شود سلول‌های سالم را از اهداکننده پیوند زد، اما همیشه خطر حمله سیستم ایمنی و پس زدن پیوند وجود دارد.

در این آزمایش جدید، محققان سیستم ایمنی موش‌ها را به نوعی بازنشانی یا ریبوت کردند. آن‌ها قبل از پیوند، با استفاده از یک مهارکننده سیستم ایمنی، دوز پایین اشعه و چند آنتی‌بادی خاص، بدن موش را آماده کردند و بعد سلول‌های بنیادی خون و سلول‌های جزایر پانکراسِ یک حیوان دیگر را با هم ترکیب کرده و پیوند زدند.

نتیجه این شد که سیستم ایمنی دیگر به سلول‌های پیوندی به چشم مهاجم خارجی نگاه نکرد و دوباره به طور طبیعی شروع به کار کرد. با اینکه بخش کوچکی از سلول‌ها نشانه‌های کمی از التهاب داشتند، اما به این بافت حیاتی حمله‌ای صورت نگرفت.

دکتر کیم توضیح می‌دهد: «ما نه تنها باید سلول‌های جزایری که از دست رفته‌اند را جایگزین کنیم، بلکه باید سیستم ایمنی گیرنده را هم دوباره تنظیم کنیم تا از تخریب مداوم سلول‌های جدید جلوگیری شود. ایجاد یک سیستم ایمنی ترکیبی هر دو هدف را تیک می‌زند.»

این آزمایش چندین موفقیت بزرگ به همراه داشت. دیابت موش‌های تحت درمان یا پیشگیری شد و یا کاملاً بهبود یافت، و هیچ‌کدام از آن‌ها به بیماری «پیوند علیه میزبان» (که در انسان‌ها موقع پیوند سلول زیاد اتفاق می‌افتد) دچار نشدند.

علاوه بر این، قبلاً هم ثابت شده بود که ترکیب سلول‌های ایمنی اهداکننده و گیرنده برای پیوندها جواب می‌دهد، که این موضوع برای شروع آزمایش‌های انسانی نشانه خیلی خوبی است.

با تمام این حرف‌ها، هنوز چالش‌های زیادی باقی مانده است. مثلاً سلول‌های جزایر پانکراس را فقط بعد از مرگ اهداکننده می‌شود گرفت و حتماً باید از همان فردی باشد که سلول‌های بنیادی خون را اهدا کرده است. همچنین هنوز معلوم نیست دقیقاً چه مقدار از این سلول‌ها برای موفقیت عمل در انسان لازم است.

محققان می‌گویند در حال حاضر دارند روی راه‌هایی کار می‌کنند که سلول‌های اهدایی بیشتری زنده بمانند، یا اینکه راهی پیدا کنند تا این سلول‌ها را در آزمایشگاه از سلول‌های بنیادی انسانی تولید کنند. ما هنوز نمی‌توانیم دیابت نوع ۱ را در انسان درمان کنیم، اما هر روز داریم به آن نزدیک‌تر می‌شویم.

دکتر کیم می‌گوید: «احتمال انتقال این یافته‌ها به انسان واقعاً هیجان‌انگیز است. مراحل کلیدی مطالعه ما که منجر به ایجاد سیستم ایمنی ترکیبی در حیوانات شد، همین حالا هم در کلینیک‌ها برای درمان بیماری‌های دیگر استفاده می‌شود.»

لينک منبع